Trudności w koncentracji uwagi i ich wpływ na Twój dobrostan i codzienne funkcjonowanie

Uwaga to jedna z najciekawszych funkcji poznawczych i jedna z najbardziej wrażliwych na negatywne wpływy płynące z naszego otoczenia. Dodatkowo warto pamiętać, że jej jakość jest bardzo zmienna, zarówno w skali całego naszego życia, jak i chwilowej codziennej dyspozycji.

Bardzo wielu z nas, korzystając z diagnostyki psychologicznej, skarży się, iż w minionych latach, a nawet tygodniach ich koncentracja uwagi działała bez zarzutu, a nagle coś tak bardzo wpłynęło na nią negatywnie, że przełożyło się to także na zaburzenia pamięci. Warto w tym miejscu zauważyć, że gdy szwankuje uwaga, nie tworzą się efektywne ślady pamięciowe i masz poczucie utraty różnych typów pamięci, zwłaszcza tzw. krótkoterminowej.

Uwaga dzieli się na typy

Mamy uwagę dowolną i mimowolną. Choć nazwa na to nie wskazuje, to jednak uwaga dowolna to właśnie ta, dzięki której możesz na co dzień funkcjonować w sposób świadomy i zależny od Twojej woli.

Do funkcji uwagi należą ponadto: przerzutność, elastyczność, fokusowanie, torowanie, przeszukiwanie pola uwagi, proces nauki – nabywania i odpamiętywania nowych informacji, tworzenie efektywnych śladów pamięciowych.

Uwaga to kompetencja poznawcza, która umożliwia zaangażowanie w określony cel, który wyznaczasz sobie w danym momencie. Towarzyszy Ci podczas wszystkich świadomych działań.

Dzięki koncentracji jesteś w stanie ukierunkowywać proces uwagi, podtrzymywać go i dostrzegać oraz wykonywać to, co jest najistotniejsze w bieżącej chwili.

Dlaczego koncentracja uwagi jest tak bardzo ważna dla efektywności podejmowanych przez Ciebie działań

Dzieje się tak, ponieważ koncentracja uwagi umożliwia Ci:


    • wykonanie określonego zadania,
    • osiąganie wybranych celów,
    • rozwiązywanie problemów, także tych złożonych wymagających dedukcji i abstrahowania,
    • rozumienie złożonych pojęć,
    • warunkuje procesy pamięciowe,
    • kształtuje zdolności przestrzenne,
    • wpływa na procesy logicznego myślenia.

Co wpływa na koncentrację uwagi?

    • wszelkiego rodzaju bodźce i dystraktory,
    • motywacja, odpowiedni poziom energii i zaangażowania w zadanie,
    • przerwy, krótki odpoczynek,
    • sen,
    • ogólna higiena codziennego funkcjonowania, w tym odpowiednia dieta,
    • trening funkcji poznawczych.

Klienci gabinetów psychologicznych bardzo często pytają – co ma bezpośredni wpływ na zaburzenia uwagowe i kiedy pojawiają się trudności uwagowe?

Otóż, okazuje się, iż do grup najwyższego ryzyka w tym zakresie należą:

    • dzieci, które na pierwszy rzut oka wydają się być pasywne i wycofane, ale także, rzecz jasna dzieci zbyt impulsywne,
    • seniorzy, w przebiegu procesów neurodegeneracyjnych,
    • dzieci i młodzież w przebiegu zaburzeń neurorozwojowych, (ADHD, Spektrum Autyzmu),
    • osoby prowadzące niehigieniczny tryb życia, w tym stosujące substancje psychoaktywne,
    • pacjenci z różnego typu uszkodzeniami układu nerwowego, po epizodach neurologicznych i w przebiegu zaburzeń pracy centralnego układu nerwowego, (np. epilepsja),
    • zaburzenia koncentracji uwagi pojawiają się także w związku ze stosowaniem pewnego rodzaju farmakoterapii,
    • mają na nią wpływ także uzależnienia behawioralne, np. od nowych technologii.

Ponadto, nie bez znaczenia dla naszego ogólnego dobrostanu poznawczego są różne czynniki środowiskowe:

    • nieadekwatne wymagania rodzicielskie i nauczycielskie,
    • krytyka, bez przekazywania pozytywnych informacji zwrotnych,
    • przeciążenie pracą zawodową i zajęciami pozaszkolnymi,
    • stały pośpiech, a na skutek tego wyręczanie dziecka uniemożliwiające mu odkrywanie osobistych możliwości i kreatywności oraz sprawczości.

Jak trenować umiejętność koncentracji

Kluczową kwestią, o jaką najczęściej pytają osoby zaniepokojone swoją gorszą dyspozycją intelektualną jest zagadnienie dotyczącego tego, jak trenować umiejętność koncentracji uwagi.

Podstawowe zasady, jakie możesz wprowadzić do swojej codzienności to:

    • podchodź do siebie z uważnością, „nie wyciskaj do końca” możliwości i sił w danym momencie, ogranicz wielozadaniowość,
    • trenuj fokusowanie na tym, co chce przekazać Ci rozmówca, koncentrując się nie tylko na tym, co chcesz odpowiedzieć, czy na Twoim problemie,
    • ograniczaj bodźce zewnętrzne lub przeciwnie – określ, co działa na Ciebie motywująco,
    • dozuj swoją aktywność w internecie i przy komputerze, rób przerwy, przeplataj pracę z technologiami z tradycyjnymi sposobami spędzania czasu,
    • utrzymuj szczególny porządek w swoim miejscu pracy,
    • nie kumuluj emocji, przyglądaj się im, szukaj sposobów na zdrowe obniżanie napięcia emocjonalnego,
    • jak najwięcej czytaj,
    • stosuj techniki mindfulness, na bycie tu i teraz,
    • graj w gry planszowe i zręcznościowe,
    • staraj się funkcjonować wedle stałego harmonogramu, planu dnia,
    • dziel zadania na etapy,
    • doceniaj swój wysiłek, nagradzaj się za wykonane zadania,
    • zadbaj o swoje podstawowe potrzeby,
    • odhaczaj zadania już wykonane,
    • zadbaj o spokój i brak pośpiechu,
    • fokusuj się tylko na jednym zadaniu jednocześnie,
    • zachowaj sprawczość i samosterowność, ale ucz się także delegowania zadań.

Dr n. hum. Anna Pasławska-Turczyn

psycholog ze specjalnością kliniczną, wykładowca, autor książek i artykułów

Ukończyła m.in. studia psychologiczne ze specjalnością kliniczną oraz osobowości. Współpracowała z Centralnym Szpitalem Klinicznym MSWiA. Obszar jej działania klinicznego obejmuje m.in.: diagnozę i terapię neuropsychologiczną, oceny stanu funkcjonowania pacjenta w chorobach neurodegeneracyjnych, diagnozę psychosomatyczną i diagnozy zaburzeń neurorozwojowych u dzieci i dorosłych.

Sprawdź również:

Jak radzić sobie z atakami paniki w codziennych sytuacjach?

Zaburzenia depresyjno-lękowe, popularnie zwane zaburzeniami nerwicowymi, atakami nerwicy, czy paniki, to jedne z najczęściej wymienianych w epidemiologii światowej zaburzeń psychicznych. Choć nazwy te brzmią groźnie, sprawiając wrażenie sytuacji bez wyjścia – tak nie jest i współczesna medycyna radzi sobie z nimi coraz lepiej.

Czytaj więcej

Gdzie znajdziesz wsparcie?

Ćwiczenia

Baza wiedzy

Miej to pod ręką!